Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru artık mümkün

Anayasa Mahkemesiİnsan hakları ihlalleri nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilmesine imkan tanıyan yasa değişiklikleri, 23.09.2012 tarihinde, yani önceki gün, 6216 sayılı Yasa’nın 76. maddesi gereğince yürürlüğe girmiş bulunuyor.

Böylece, 23.09.2012 tarihinden sonra kesinleşen nihaî karar ve işlemler yoluyla Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiği iddiasıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmadan önce, Anayasa Mahkemesi’ne başvurmak zorunlu hale geldi diyebiliriz.

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı, hukukumuza yeni giren bir imkan… Bu nedenle konu ile ilgili yasal dayanakları ve bilgi edinelibilecek bazı kaynakları kısaca derlemenin faydalı olabileceğini düşünüyorum:

Bireysel başvuru hakkı ile ilgili Anayasa hükümleri:

148/3: Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.

148/4: Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz.

148/5: Bireysel başvuruya ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

149/2: Siyasî partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır, bireysel başvurular ise bölümlerce karara bağlanır.

149/6: Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri dosya üzerinde inceler. Ancak, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar verilebilir.

Bireysel başvuru hakkı ile ilgili yasa hükümleri:

6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45-51. maddeleri, 76. maddesi, Geçici 1. maddesi ve yasanın ilgili diğer hükümleri.

Bireysel başvuru ile ilgili bilgi kaynakları:

İngiltere’de duruşmalara uzaktan katılma imkanı

Halen Londra ve Kent’te yapılan pilot uygulamayla İngiltere’de Sanal Mahkemeler (Virtual Courts) göreve başlamış. Bu mahkemelerde sanıklar ve polisler bizzat gelmeden, canlı video bağlantısıyla duruşmaya çıkıyorlarmış, böylece daha etkin ve daha az maliyetli bir yargılama yapılıyormuş. Kent mahkemelerinde bugüne kadar 1400 kişi bu yolla duruşmalara katılmış.

The Guardian’ın haberine göre, İngiltere ve Galler’de yargılama sistemi birkaç ay içerisinde (Bahar 2012’de) tamamen dijital hale gelecekmiş. Böylece polis, savcılık ve mahkemeler arasında güvenli ve elektronik belge iletimi standart uygulama olacakmış.

Mahkeme kapılarından

Hakim duruşma günü verir. Programını ona göre ayarlarsın. Tanık gelecekse o da programını ona göre ayarlar. Çoğu zaman işinden izin alır. Masraf eder, zaman ayırır gelir. Duruşmaya hazırlanırsın. Çıkarsın yola, trafik mrafik, park mark, otobüs motobüs derken adliyeye varırsın. Bir elinde cübbe, bir elinde çanta, merdivenleri tırmanır, koridorları nefes nefese aşarsın. Kapıya varınca bir de bakarsın, bir yazı asmışlar. Hakim izinli, duruşmalar öğleden sonra falanca mahkemede… Bilirsin ki o falanca mahkemede yeni bir duruşma günü vermek dışında hiçbir şey yapılmaz. Diğer avukatlar gibi sen de oturur bir “mazeret” dilekçesi yazarsın. Tanığa tüm bunları izah etmeye çalışır, döner gelirsin.

Bu durumdan ilgilileri haberdar etmek acaba günümüz imkanlarında ne kadar zor olabilir?

Bu ülkede kim bilir nice saatler böyle ziyan olup gider ömürlerden. Olağan karşılanır, zira ne insan, ne de insanın zamanı hakettiği önemi görür.